Bahçıvan ve Ölüm

Yazan: Georgi Gospodinov

Düzenleyen: Utku Özer

Orijinal Adı: Градинарят и смъртта

Orjinal Dili: Bulgarca

Ülke: Bulgaristan

Türü: Kurgu

Yayın Tarihi: Ağustos 2024

Türkçe Baskı: Eylül 2025

Okur Yaşı: Yetişkin okuyucu

Editör: Özde Duygu Gürkan

Kapak Tasarımı: Lyuba Haleva

Sayfa Sayısı: 208

Çevirmen: Hasine Şen Karadeniz

Ebat: 13x19,5 cm

Babasının ölümüyle yüzleşen bir anlatıcının zihinsel ve duygusal yolculuğunu anlatan Bahçıvan ve Ölüm, hem bireysel bir kaybın devam etmesine izin verirken hem de Bulgaristan'ın komünist geçmişine, atak geçmişine ve sessizlikle yoğrulmuş aile hayatlarına ışık tutuyor.

Gospodinov, uzun yıllarını bir bahçeye adamış babasını “omuzlarında tonlarca geçmişi taşıyan bir Atlas” gibi yaşarken onun kaybıyla tetiklenen anıların gitmesine izinden gidiyor. Ölümle birlikte uyanan belleğin, hatırlama ile uydurma arasındaki geçişli doğasını sorgularken yazmayı hem bir bellek çalışmasını hem de bir hayatta kalma aracı olarak konumlandırıyor. Bahçıvan ve Ölüm , sevgiyle kurulan bağların ölümüyle nasıl sarsıldığını ama aynı zamanda nasıl sürüp gidebildiğini anlatıyor.

Bahçıvan ve Ölüm , doğrudan bir anlatım diliyle babaya sağlık ocağının çeşitli ve sessiz biçimleri kıllanıyor gibi görünüyor. Gospodinov'un anlatıcısı, babasının bahçesini bir sevgi beyanı, “açıkça 'seni seviyorum' denmeyen bir kültürde sevginin tek biçimi” olarak görüyor. Babasının hayat enerjisini çiçeklerine ve meyvelere dönüştürmesi fark ediyor.

Anlatıcının hem hastanedeki hem mezarın başındaki kişinin yokluğuyla ilişkisi, ölümü ve hafızaya dair bir değişim sorgulanmaya dönüşüyor. Kitap aynı zamanda, komünist dönem baskıcı atakları depolamaya karşı sessiz bir başkaldırı niteliğindeki Gospodinov, babasının sıradan gibi yaşadığı hayatları, politik bir jest olarak yeniden anlamlandırıyor.

Kitap, Gospodinov boyunca, Bulgar geleneklerini ve ölüm ritüellerini anlatırken, teknolojik yas kurallarının nasıl müdahil olduğunu da göz önünde seriyor. Ölümden sonra çalınan bir cep telefonu, hatırlanmaya devam eden numaralar, mezara gömülen cihazlar… Yas, sadece duygularla değil, günlük hayatın Bireysel nesnelerle de örülüyor.

Bahçıvan ve Ölüm , türler arasında dolaşan bir roman: anı, deneme, kısa anlatım ve otobiyografik kurgu arasında salınan metniyle, okuru hem bireysel hem toplumsal bir belleğe ortak ediyor. Bir oğlunun babasını yitirme hikâyesi üzerinden geçmişle, sessizlikle, yasla ve sevgiyle hesaplaşan çok katmanlı bir anlatı sunuyor. Gospodinov'un samimi sesiyle Yoğrulan bu kitap, yalnızca bir kaybın hikâyesi değil, aynı zamanda sevmenin, hatırlamanın ve devam yollarını arayan için herkes tarafından yazılan güçlü bir edebi metin.

Kitaptan Bir Bölüm

Hemen kesilir, bu kitabın sonunda başkahraman kaybolur. Hatta sonunda bile değil, daha ortada, ama vefatının öncesini ve sonrasını anlatan tüm hikayelerde o yine hayata dönüş. Çünkü Gaustin'in dediği gibi, geçmişteki zaman tek yönlü akmaz.

Küçükken kapasitesinden sadece birinci kişinin ağzından yazılan kitapları seçerdim çünkü onlarda başkahramanın ölmediğini bilirdim.

Eh, gerçek kahramanın ölmesine rağmen birinci kişinin ağzından yazılmış bir kitap bu.

Sadece hikâyelerin anlatıcıları hayatta kalır, ama onlar da bir gün ölecek.

Sadece hikâyeler hayatta kalır.

Georgi Gospodinov Kimdir?

1968 yılında Bulgaristan'ın Yambol'da doğan Georgi Gospodinov, Sofya Üniversitesi'nde Bulgar Filolojisi eğitimi aldıktan sonra Bulgar Bilimler Akademisi'nde Yeni Bulgar Edebiyatı üzerine doktora yaptı. 1992'de yayımlanan ilk şiir kitabıyla edebiyata adım attı. 1999'da yayımladığı ilk romanı Doğal Roman , uluslararası düzeyde büyük ilgi gördü ve birçok dile çevrildi. 2012 tarihli Hüznün Fiziği romanı ise Bulgaristan'da Yılın En İyi Romanı seçildi, Jan Michalski ve Angelus gibi önemli edebiyat ödüllerine layık görüldü.

2020'de yayımlanan Zaman Sığınağı, yazara İtalya'nın en prestijli edebiyat ödülü olan Premio Strega Europeo'yu ve 2023 Uluslararası Booker Ödülü'nü kazandırdı. edebiyatta türler arası geçişlere açık yapısıyla dikkat çeken Gospodinov, şiir, roman, öykü, oyun ve deneme türlerinde eserler veriyor. Aynı zamanda Bulgaristan'ın ilk grafik romanlarından biri olan The Eternal Fly'ın yaratıcılığı. Eserleri dünyadan 30'dan fazla dile çevrildi.