Akıl ve Nakil; Ama Hangi Akıl Hangi Nakil

İslam bilgisinin temel bilgilerinin biri akıl-nakil ilişkisinin düzenlenmesidir. Bu ilişkinin can alıcı noktası kat'îlik ve zannîliktir. Kat'îlik ve zannîlik, nasları anlamayı sağlayan ve değiştirilebilen bilgi nazariyesinin bir ürünüdür. Bu o kadar önemlidir ki hem akaidi hem usul-i fıkhı hem de pek tabii olarak amelî hayatımızı yakından ilgilendirmektedir. Bu karşılıklı Geleneksel İslam Düşüncesinde farklı kültür, felsefe ve inançlarla karşılaşılması sonucu akıl-nakil ilişkisinin nasıl olacağı enine boyuna tartışılmış ve belli çözümler de ortaya konulmuştur. Bu noktada işin tabiatı gereği farklı ekoller ve farklı ilişkiler da ortaya çıktı. Bugün biz Müslümanlar yine farklı kültür, felsefe ve inançlarla karşı karşıyayız. Bugünün sorunları bir açıdan düne benzer ise diğer açılardan farklılık arzetmektedir. Bu bir yana dün akıl-nakil meselesinde belli bir usule dayanan Mutezile, Eş'ariler, Maturidiler, dağıtım Selefiye ve usul-i fıkh gibi kırılmalar sırasında bugün hiçbir usul izlenmediği için kafalar karmakarışık olmuş ve bu kafa karışıklığından arzu edilen bir sistem de ortaya çıkmamıştır. Bugün doğrudan hem de yemeklerden Kur'an'ı takip ediliyor hem de sünnete ve geleneğe, mezhebe, yani usule başvurulmaksızın uygulanmaksızın böyle tuhaf bir davranışlar yönünde de olsa neşv u nema bulmuştur. Dün bir tartışma zaman en temel dayanaklar olan delilin ne olduğu, kat'ilik-zannîlik talebi, akıllın politikaları, aklın "vacip, mümkün, muhal" şartlı kayıtsız kalması durumunda yerel olarak dahil edilirken tartışmalarda insanların delilden, kat'ilik-zannîlikten, en önemlisi vacip, mümkün, muhalin ne Geleneğimizde var olan ve bugün de dillendirilen bir bildirim var: Akıl önceki, nakil müevvel. Herkes bunu kullanarak aklını ön plana çıkarmış, ancak ne kadar çok bakılmamıştır. Akıl burada mutlak olarak bulunur mu? Nakil de her türlü nakil anlamına mı geliyor? Kelamcılarımız geçmişte bunu böyle formüle ederken kararlaştırmış ve nakli kayıtsız ve sıfatsız mı kullanmışlardır? İşte bu sorular "akıl-nakil arasında nasıl saklanabilir" düşüncesinin gündeme getirilmesini gündeme getiriyor. Elbette sadece bu değil, buna bağlı bazı sorunlarla ilgili konu olmuştur. Bunların biri de mutlak hakikatin olup olmadığı, genel olarak Kur'an anlayışının ve yorumunun meşruiyetidir. Bu ve Kur'an'ın nasıl anlatıldığı gibi bazı sorunlar da bu kapsamlı olarak değerlendirilmiştir. Tanıtım Metni