Bektaşilik Ve Edebiyat

Besim Atalay, yaptığı pek çok çalışma ile Cumhuriyet devri Türklük bilimine büyük hizmetlerde bulunmuş bir araştırmacıdır. Bir medreseli olarak ilk ekonomik dinî olarak görülen Atalay, hiçbir zaman klasik bir din adamının bulunmadığı, bu konuda değerlendirmeleriyle modern, hatta devrimci bir tutuma sahip olmuştur. Nitekim çok erken yaşlardan itibaren gönülden verilen Türkçülük düşünceleriyle atbaşı ilerleyen devrimci tutumlar, harcamaların sona ermesine kadar bir biçimde izlenen bir yol olmuştur. İşte elinizde bulunanlarınız Bektaşîlik ve Edebiyatı isimli eseri, onun araştırmacı kimliğiyle, Türkçü-Devrimci çalışmalarının bileşkesidir. Çünkü bu çalışmayla, hem Türkçe'nin en güzel örneklerinin bulunduğuna inandığı Bektaşî edebiyâtını ve bunu ortaya koyan düşünce iklimini incelemiş hem de bir aydın din adamı sıfatıyla, Türkiye'nin önemli sorunlarından biri olarak görülen tasavvufa günlük olarak açıklama imkânı bulmuştur. Çalışmanın, yazarın Anadolu'daki gözlemlerini içermesi, üzerinde önemle durulması gereken bir husustur. Çünkü sadece İstanbul'daki Bektaşiliği dikkate alınarak yapılan değerlendirmeler tarikatın bütününü değil, belli bir kısmı öğrenilecekla sonuçlanacaktır. Hâlbuki Atalay'ın çalışması İstanbul, Uşak, İçel'de kaldığı yıllar burada topladığı tekniklere dayandığı gibi, onun İzmir ve Manisa çevresini de dolaştığını, buradaki Çepniler üzerinde çalıştığını kısa, ama doğru bilgilerden anlayabiliyoruz. “Yazılarımda bîtaraf etmeye çok dikkat ettim; ne Bektaşîlerin ve Bektaşîliğin aleyhine Kâşifu'l-esrâr ve Dâfiu'l-eşrâr sâhibi gibi atıp tutuldum ne de Mirâtu'l-mekâsıd ve Def'i'l-mefâsid müellifi gibi Bektaşîleri öğe öğesi göklere çıkardım. İşi olduğu gibi gösterdim; i'tikâdları, yolları ne ise -kendimden bir Şey katmadan- Muhakemesini okuyuculara kullanamayacağım; kimsenin akîdesine dokunmadığım gibi bu bâbda okuyucuların verecekleri hükümlere de karışmadım.” Besim Atalay Tanıtım Metni