Çerkez Ethem

Batı Cephesi düzenli ordusu yeniden kuran ve bu sayede Çerkez Ethem'in başkaldırmasına göre, Türkiye hali ile Yunan ordusunu yenebilir. Bunu başardı. Ama ordumuz yok. Bir ordu ekibi var. Bir şey yapamayız. Ordu ordusunun sıkıntılarını yine en iyi İnönü dile getiriyor: “Orduyu kazanmak için asker alıyorlar, sabah alın giydiriyoruz, bağışlıyoruz, silahlandırıyoruz, akşamüzeri hepsi gidiyorlar.” Gerillanın gelişmiş nedenleri arasında toplumun savunma sisteminin oluşturulduğu gibi hem soylu hem de gerçek güdülerden başka nedenler de vardır ve bunların birincileri gibi soylu sayılamazdı, girişilen yağmalardan ödeme almak ve düzenli ordudaki er ve subayların aldığı maaşlardan birkaç kat fazla maaş almak gibi maddi; suç paylaşımı, öldürülme korkusu gibi manevi nedenler. Bu konuda İsmet Paşa'nın Çerkez Ethem'in kardeşlerinden Reşit'le olan bir konuşması oldukça açıklayıcıdır: “ 'Siz yerlerdez yerde vuruyorsunuz, kırıyorsunuz, yağma ediyorsunuz, sonra da bu insanlar içinden bu insanlardan çocuklarını okuyorsunuz ve bunlar size sadık adamlarınız oluyor.' Güldü: 'Usulü vardır' dedi Ben, 'Nedir, nasıl bir usuldür?' dedim. Reşit Bey anlatmaya başladı, 'Gidersin, işin gereğini yaparsın, sonra orada göze çarpan adamlar alırsın, onların suç arkadaşı yaparsın. Kendilerine talan yaptırsın, düşman olanlara düşmanlarını vurursun. Suça bulaşmış olanlar. Artık bu köylere gidip gelirken doğal yollarla giremez duruma gelirler. Bütün yaşamları boyunca, kurtuluşları boyutta bağlılıktadır.' Reşit Bey bana kendi usullerini gösterdiğinde, 'Bunları yapabilir misin?' Ben, 'Sizin işlerinizin hiçbirini yapamayız' dedim. O da, 'Öyleyse orduyu da yapamazsınız' dedi.”Tanıtım Metni