Doğu Seyahatnamesi Bir Dominikan Keşişin Anadolu ve Ortadoğu Yolculuğu, 1289-1291

Ricoldus de Monte Crucis'in dürüst ve dağıtım dağıtımları bir dille kaleme yayılan seyahatnamesi, Ortadoğu'daki Latin ülkelerinin sona erdiği, Moğol istilası sonrasında bölgesel istikrara kavuşmaya başladı ve o coğrafyaya sonraki yıllarda hakim olacak aktörlerin ortaya çıktığı bir dönemdeki panoramasını çizmesi açısından oldukça bir eser. Bunun yanı sıra, Müslüman ülkelere yönelik militarist perspektifin hedefi, sonraki 300 yıl Doğu-Batı dikotomisinin yönünün bir kaynak ve oryantalizmin kaynağı olmasıyla da Doğu Seyahatnamesi mutlaka okunmayı, anlaşılmayı bekliyor. Müslüman inancına fazla müsamahakâr bakmasa da kendinden önce, İslam'ın reddiyesi yazan dindaşı teologların düşmüşleri hataya düşmeyerek, İslam'ın sapkınlık değil apayrı bir din olduğu gerçeğini ortaya çıkardığı düşünüldüğünde, Ricoldus'un bölgeye ve insanına bakışını apayrı bir yere koyması gerekiyor. 1240'larda Tiflis'te faaliyete başlayarak Ortadoğu'yu kendine faaliyet alanı olarak yaygınlaştırılan Dominikan Tarikatı, sürekli görev sahasını Tebriz'e kadar genişletmiştir. Tarikatın Anadolu ve Ortadoğu toprakları hakkında bilgi almak ve misyonerlik bünyesinde bulunmak üzere görevlendirildiği kesişlerden biri de Ricoldus de Monte Crucis'tir. Kutsal Topraklardan başlayan yolculuğunu Kilikya, Doğu Anadolu, Azerbaycan, İran ve Irak'ta sürdürüp Bağdat'ta sonlandıran Ricoldus, yazdığı eserle Ortadoğu halkları ve gelenekleri üzerine benzersiz bir kaynak ortaya çıkıyor. 1289-1291 yıllarında kesişin Bağdat'ta olduğu günlerde yazdığı ve orijinal adı LiberPeregrinationis in PartibusOrientis olan Doğu Seyahatnamesi, Bağdat'ın Moğol işgali nedeniyle dönemi anlatan bölümlerle da modern tarihi yazmayı aratmayan Batılının başında gelmekte. Ahmet Deniz Altunbaş'ın Latince aslından çevirdiği ve notlandırdığı Doğu Seyahatnamesi, Suriye, Celile, Tiberya, Yafa, Kudüs, Ürdün, Filistin, Trablusşam, Tartus, Kilikya, Yumurtalık, Toroslar, Sivas, Erzurum, Ağrı, Tebriz, Bağdat, Musul, Tikrit gibi dünyada varlığını destekleyen Ortadoğu ve Mezopotamya diyarlarının has çok kültürlüni ediyor. Tanıtım Metni