Eski ve Modern Türkler

Mustafa Celâlettin Paşa Polonya asıllı bir Osmanlı paşasıdır. Türk ordusunda yirmi yıl görev yaptıktan sonra,1869 yılında Eski ve Modern Türkler kitabını Fransızca olarak yazdı. Kitabında Türk tarihini, kültürünü, dilini, derinlerden kazıyarak ortaya koymuş, Türk'ü Avrupalıya anlatmaktadır. Kitabında, Atatürk'ün okuduğu ve üzerine notlar düşen nüshası Anıtkabir Müzesi'nde bulunmaktadır. Kitap, yazıldığından 145 yıl, Atatürk'ün okuduğundan yaklaşık 85 yıl sonra, 2014 yılında Türkçeye çevrilmiştir. Kitap, Türk milletinin nasıl ortaya çıktığını, dilinin nasıl konuşulduğunu, günümüz Avrupa milletlerinin dillerine göre ilginç örneklerle aktarılmaktadır. 19. yüzyılda ortaya çıkan İndo-Germen, daha sonraki adıyla Hint-Avrupa dilleri kuramına karşılık olarak, Turo-Aryanizm kuramını yine çok ilginç örneklerle, Latince ve Yunanca karşılaştırmalarıyla birlikte okuyucuya sunuyor. Mustafa Celâlettin Paşa, Türk dilinin yabancı sözcüklerden arındırılmasını ister. Arap alfabesinin Türk dilinin uygun olmadığını belirtir, bunun yerine latin alfabesini önerir; bununla da kalmıyor, oğlu Enver Celâlettin'e Latin alfabesiyle Türkçe mektuplar yazar. Türk kültürünün daha MÖ 2. binyılda bu dağılımın nasıl ortaya çıktığını, nasıl yayıldığını, Çin, Moğol, Fransız, Avrupa misyoner kaynaklarından aktararak, bugüne kadar hiç bilmediğimiz, üstü örtülen tarihimizi de daha 19. yüzyılda ortaya koyuyor. Mustafa Celâlettin Paşa'nın çocuklarımız için bir önemli yönü de, ünlü şairlerimiz Nâzım Hikmet'in anne tarafından büyük dedesi olmasıdır.