Felatun Bey İle Rakım Efendi (Çiltli)

Türk edebiyatının yenileşme tarihinde önemli bir devreyi dolduran ve XIX. yüzyılın sonlarına doğru aydınlığın geldiği bir ocak olan Ahmed Midhat Efendi'nin, matbaa kurması ve işletmesi, her alanda çok sayıda kitap ve risale neşretmesi ve Osmanlı toplumunu okuduğu gibi büyük emekleri düşünüldüğünde onun Osmanlı yazı hayatlarını içeren bir kitap önsözü olarak nitelendirilmesi hiç de abartı olarak algılanmaz. Fakir bir esnaf çocuğu olarak dünyaya gelen Ahmed Midhat Efendi, oldukça güç koşullar içinde yetişmiştir. Çocukluktaki mahrumiyetin bir uygulaması ve oldukça “serazat” geçmişi ve ailelerinin geçim zaruretinden dolayı Mısır Çarşısı'nda bir aktarım dükkânına boğaz tokluğuna çırak olarak verilmiştir. Hem dostu hem de Rodos'ta sürgün arkadaşı olan Ebuzziya Tevfik'in ifade ettiği gibi, hayata nasıl başladıysa, ömrün sonuna kadar bu yoğun çalışma temposundan hiç şaşmazlık aynı şekilde devam eden Ahmed Midhat Efendi'ye takılmış lakaplardan yapılacak “Kırk Ambar” ve “Kırk beygir kuvvetinde bir yazı makinesi” olması da tesadüfi değildir. Felâtun Bey İle Râkım Efendi romanı 1875 yılında yayınlanır. Romanın yayımlandığı yıl, Tanzimat Fermanı'nın ilan edilişinin üzerinden 36 yıl geçmiştir.Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesiyle birlikte, Batılılaşmanın bir devlet programı hâline gelmesi ve bulaştığı devlete ait bütün varlığın yenilenmeye başlaması, bu değişimin kısa sürede bir hayatta hayatta da karşılık bulmasına yol açmış; yüzyıllardır “öteki” olarak görülen Batı'nın hayat biçimi, giyim kuşamı, modaları, düşünce biçimi, sosyal ve siyasi yapısı, formülü, Osmanlı için kendisinden mutlaka faydalanılması gereken ve vazgeçilmesi mümkün olmayan önemli değerler hâline gelmiştir. Kısa sürede toplumsal hayatta kalma karşılığında bulan bu değişim isteği; bu hayata ait pek çok unsurun, modernleşme süreci içerisinde yeni dönemin getirdiği düşüncelerle; Yeniden konuşulmasını, tartışılmasını ve biçimlendirilmesini sağlamıştır. Bu bağlamda, Felâtun Bey İle Râkım Efendi romanı da bu değişimin getirdiği problemler ele alan bir eserdir. Ahmed Midhat Efendi'nin, hayattaki çalışma / ticaret merkezli bakışının en zengin örneklerini içeren metinlerden biri olan Felâtun Bey İle Râkım Efendi romanında da bir yerde kendisine, alınteriyle para kazanan ve bu nedenle romanda hamiliğini yaptığı Râkım Efendi'yle, hazırdan yiyen bir mirasyedi olduğu için, aşağıladığı Felâtun Bey'in üzerinden iki alaylaşma farkları ortaya çıkan bir noktada da çalışmayla başarı ile çalışır.Tanıtım Metni