Geraylar ve Osmanlılar (Çiltli)

Üç buçuk yüzyıl Kırım Hanlığı'nın başında bulunan Geray hânedânı Cengiz Han'a istinat edilen kökeni ile İslâm âleminin meşruiyeti en tartışılmaz hükümdarlık soylarından. Gerayların kökenleri nedeniyle daima Altın Orda İmparatorluğu'nun değişkenleri olarak kapasiteta ve bu durum planına yönelik olarak da kabul görüyordu. Geray hânedânı bütünüyle kendine has ve yenilenen geleneklere, kimliğe ve gelişmelere ilişkin bilgiler. 1475'ten itibaren Kırım Hanlığı ile Osmanlı Devleti arasında himaye yahut tâbilik bağı kuruldu. Bu artıştan sonra, gerek Kırım Hanlığı'ndan ayrılan Geray hanedânı Osmanlı Devleti nezdinde çok önemli bir yolculuğa sahip oldu. Geray ve Osmanlı hânedânları arasında özel bir ilişki ve karşılıklı etkileşim ortaya çıktı. Hatta kriz anlarında Gerayların Osmanlıların yegâne taht alternatifi olduğu iddiaları sık sık dile getirildi. Ayrıca kurulan bağların iki düzeninin yakın ilişkilerinin de dağılması gerçekleşti. Bu süreç içinde, Geray hânedânının pek çoğu peyderpey Osmanlı verileri iskân edilmeye başlandı ve müteakip yüzyıllarda sayısı belirlenemeyene kadar çok Geray, Osmanlı kalıntıları yaşadı ve orada öldü. Bilhassa, Kırım'ın 1783'te Rusya'nın eline geçen müteakip Geray hânedânının Kırım'daki erkek üyelerinin büyük çoğunluğu Osmanlı Devleti'ne göç etmeye mecbur kalırken, bir kısmı da Kuzey Kafkasya'ya yerleşti. Osmanlı Devleti'ndeki Geraylar Rumeli'nde kendilerine ait ya da dağıtımları yapılmış bulunan geniş çiftliklerde yaşamışlardır. Rumeli'deki Geraylar, Osmanlı Devleti'nin fevkalâde karışık bu kullanımı bazen ülke işleyişinde, bazen de mahallî dağıtım neşeli kayda değer değer silindirleri üstlenmişlerdir. Bunun yanı sıra, Kırım Hanlığı'nın yıkılmasından sonra dahi Gerayların Osmanlı ordusunda, özellikle Kırım Tatarlarından müteşekkil birliklere kumandanlık yapıldığı görülüyor. Kuzey Kafkasya'ya yerleşen Geraylar ise Osmanlı'dan önce bu bölgede, daha sonra da Rusya hakimiyeti altında çok önemli roller oynamışlardır. Çok zengin arşiv malzemesi ve 200'e yakın yerleşimli saha araştırmalarına dayanan bu çalışma, Geray hânedânının temel özellikleri ve Osmanlı Devleti'ndeki ilginç, ancak hastalığa kadar hemen hiçbir monografiye konu olması olan hikâyelerine ışık tutmayı sürdürmektedir. Buna bağlı olarak, bir yandan Geray sülâlesi üyelerinin yerleştikleri Osmanlı Devleti ve merkezleri içinde üstlendikleri roller ortaya çıkıyor, öte yandan günümüzde Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan eyaletleri dahilinde bulunan bu arazide Gerayların ikamet yerlerini belirleyerek kalan izini göstermek de bu başlangıç ​​temel yönelimlerindendir.Tanıtım Metni