İdil Bulgarları ve İslamiyet

Bu eserde değerlendirilen İdil boyları, Türk İslâm tarihi için bir dönüm noktası olmuştur. Türkler bu tarihlerde toplu olarak İslamiyet'i benimserken, beraberinde yeni bir kültür dairesine de girmişlerdi. İdil bölgesi ehemmiyetliydi ve bu ehemmiyet, jeopolitik olarak Kafkas'ın ardında Anadolu ve Trakya gibi Türklerin Batı'yla iç içe olmasından ileri gidiyordu. İdil (Volga) Bulgarları'nın en önemli kaynağı, h. 309-310 (921-922) yıllarında İbn Fazlân'ın Bulgar ülkesine yaptığı yolculuk daha sonra kalemin telif hakkının alınmasıyla ortaya çıktı. Yine İslâm coğrafyacılarından İbn Rüste'nin el-Âlâku'n-Nefîse adlı eseri, sunulan bilgilerin yanında, en eski çağdaş ve kaynağımızdır. Eserde, Bulgar ülkesinin coğrafî olarak tasvir edildiği gibi, ülkenin ticareti hakkında da önemli bilgiler bulunmaktadır. Hicri 300 (913) yılından sonra tahmin edilen İbn Rüste'nin verdiği bilgilerden, o yıllarda Bulgarların Müslümanların parası ve ülkelerdeki çeşitli İslam müesseseleri kurduklarını öğrenmek mümkün olmaktadır. İdil Bulgarları ve İslâmiyet olarak adlandırılan bu başarı, üçüncüsü olan Murûcü'z-Zeheb'in müellifi el-Mes'ûdî hayatı boyunca birçok ülkeyi gezmiştir. Mes'udî h. 332 tarihi itibariyle Bulgarların Müslüman olduğunun söz konusu eserinde kesin bir dille ifade etmekte ve Müslüman oluşumlarının tarihi olarak da h. 310 yılını göstermektedir. Özetle, imzalamayı taahhüt etmeyen İdil Bulgarları her zaman ışık tutan ana kaynakları Müslüman coğrafyacılarının ürünlerinde bulunmaktadır. Çalışmanın yazarı Prof.Dr. İlyas Topsakal da, X-XII. yüzyıldan beri dolaşmış Müslüman Doğu coğrafyacılarının ve çağdaş araştırmacıların ortaya koydukları bilgileri, konu yöntemleri ve metodnu esas alarak değerlendirmeye özen göstermiş ve okuyucuya ait alâkalı oldukça derli toplu bir eser sunmuştur.Tanıtım Metni