İslam ve Osmanlı Hukukunda Zimmi İsyanları

Klasik İslâm hukukunda cezalar "had", "kısas" ve "ta'zîr" olmak üzere üç kısma ayrılabilir. Hangi suçların olduğu veya kısalar kapsamında yer aldığı hukukçular arasında belli bir anlayış birliği bulunmakla birlikte isyanın üçlü tasnifteki yerinin ne olduğu konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî hukukçuları isyan suçunu incelerken Hanefî hukukçuları ta'zîr olarak yorumlamışlardı. Bu nedenle isyancılara verilecek cezaların türü ve miktarı devlet başkanının takdirine bırakılmıştır. Osmanlı Devleti Hanefî mezhebini benimsediği için isyan suçunu da bu anlayışa göre düzenlemiştir. Osmanlı'nın klasik döneminde damgalanan ceza kanunları isyan suçu ve cezasıyla ilgili herhangi bir madde içermemekle birlikte Arnavutluk'ta ortaya çıkan zimmî isyanlarına da Dîvân-ı Hümâyun'un suçlu ferman ve hükümlerden Hanefî fıkhı hareket ettiği anlaşılmaktadır. Bu konuda Osmanlı'nın gerek kanun koyucularının gerek kanun çıkarmalarının keyfîlikten uzak, hukuka ve şeriata uygun davrandıkları görülmektedir.Tanıtım Metni