İstihbarat Savaşları

Elinizdeki çalışma, Birinci Dünya Savaşı'nın ikinci yarısında Osmanlı Devleti'nde Emniyet-i Umumiye Müdürü olarak görev yapan Aziz Bey'in (Hüseyin Aziz Akyürek) hatıratı olarak 1932-33'te Beyrut merkezli el-Ahrar gazetesinde Arapça olarak tefrika edildi ve akabinde Suriye ve fi Harbi'l-Âlemiyye: el-İstihbarat ve'l-Casusiyye fi'd-Devleti'l-'Usmaniyye unvanıyla kitap olarak basıldı. İstihbarat Savaşları: Birinci Dünya Savaşı'nda Suriye ve Lübnan'da Casusluk Faaliyetleri adıyla Türkçeye kazandırdığımız bu kitap, özellikle istihbarat, casusluk ve propaganda bilgileri oldukça zengin bir içeriğe sahip. Kitapta, Orta Doğu'daki gayrimüslim gruplardan ayrılmaçı Arap hareketleri ve örtüsülü, Cemal Paşa'nın Suriye ve Lübnan için Fransızlarla pazarlığından Enver ve Talat Paşaların Suriye'yi bir gizliliğe dönüştürme planlarına, bölgedeki Osmanlı istihbarat yapılanması ve karşı casusluk faaliyetlerinden gizli ödeneklere, Siyonizm tehlikesi ve Nili casusluk bölgesinden bölge basına kadar pek çok durum ve olaya ışık tutuluyor. Öte yandan, Osmanlı idaresindeki Arap toprakları ve daha özelde Suriye ve Lübnan'da öne çıkan tarihi şahsiyetler de mevzubahis yapılıyor. Emir Şekib Arslan, Aziz Ali el-Mısrî, Şarl Debbâs, Thomas Edward Lawrence, Cevat Rifat Atilhan, İzzet el-Cündî ve Esad Şukayrî'nin yanı sıra 4. Ordu istihbaratının yapılan bazı isimlerle düşman casusları, Osmanlı Devleti'nin emniyetçisi ve istihbaratçısı olan bir şahsiyetin değerlendiriliyor. Yayımlandığı gün bu yana geçen 87 sene içerisinde Arapçaya hakim tarihler, Türkçe aslı bulunmayan bu hatıra, önemine binaen muteber bir kaynak olarak kabul ederek süreçlerde kullanıldılar. Ancak Aziz Bey'in hatırata konu olan Suriye ve Lübnan'da bulunabildiğine dair güçlü deliller ve bu delillerin gelip getirebilecekleri göz ardı ettiler. Polat Safi, hatıratı Aziz Bey'in yazıp yazmadığı konudan hareketle kaleme ilgili takdim yazısında, kitaba konu olan dönem, mekan ve kişiler, broşür yayımlandığı bağlama üzerinden okuyarak aktarma tarihi, özellikle de istihbarat tarihi açısından sahip olduğu önemin tutularak çiziliyor, derin ve dağıtıldığı dikkat çekiyor. Aynı zamanda, Türk istihbaratı ve gayrinizami harp tarihimizi henüz kuruluş aşamasında nasıl irdeliyor. Tanıtım Metni