Karnavaldan Romana

Mikhail Bakhtin 1920'lerde başlayıp 1975'teki ölümünden dek Sovyetler Birliği'nde sürdürdüğü çalışmalarla Avrupa ve ABD'nin 1980 sonrasındaki entelektüel ortamına damgasını vurmuş bir insan bilimleri ve dil felsefecisi, kültür ve edebiyat kuramcısıdır. Bu tartışmalara 60'larda egemen olan yapısalcı ve 70'lerde yaygınlık kazanan yapısalcılık sonrasında sınırların sınırları içinde ayrılabiliripilme yolundaki çabaların en güçlü, en verimli esin kaynağı olmuştur. Yapıtlarını, kendisinden habersiz, hatta kendisinden sonra geliştirilmiş birçok kurama verilmiş yanıtlar olarak okumak mümkündür. Biçimciliğe ve yapısalcılığa yanıtında toplumsallığı ve sözün toplumsal yaşadığımız; yapısalcılık sonrasında antihümanist kuşkuculuğa yanıtlarında da bağlamasallığı ve toplumsal bir ütopyayı kavramlaştırmanın dili oluşturulmuştur. Marksist eleştiriye, kaba indirgemeciliğe direnen, dilin ve edebiyatın toplumsal yaşamın kurma işlevini vurgulayan bir boyut katmıştır. Günümüzde feminist, postkolonyalist, Marksist eleştiri söylemlerinde, çalışmaları alanında, Bakhtin'in diyalog ve karnaval kavramlarına değinmeden ilerleyen bir tartışmanın başlatılması zordur. Bu derleme için seçilen yazılarda incelenen alan edebiyatı, sınırlılar ise tür, karnaval ve romandır. Edebiyatta özgün yaratımıyla onu mümkün kılan verili anlam dünyasında, tek bir söz yapısıyla bütün bir dil, şimdiyle geçmiş, tür varlığı içinde dokunur. Karnaval, edebiyatla edebiyat dışının maksimum temas noktasıdır. Romandaysa tür ve karnaval sınırları kesişir. Edebiyat türleri de edebiyat söz dışı türleri de karnavalımsı bir kural tanımazlıkla roman içinde kullanılabilir haşır neşir olur, çatışır. Bu iç geçiş ve kural tanımazlık zorunlu olarak her bir türün kendi bütünlüğü ve ayrılabilirliği, geleneksel anlamıyla türlerin aşağılanmasının nedeni olur. Karnavalın sunduğu hazzın kaynağında, sözün somutlukla bağlarını yeniden keşfetmesi yatmaktadır. Ayrıntı Yayınları olarak “sözün yaşamadığı bir yazar” Bakhtin'i, edebiyat teorisinin bu dev kalemini ilk kez Türkçe'ye ulaşmaktan gurur duyuyordu; Marksizm ve Dil Felsefesi, Edebiyatın Yaratılışı, Edebiyat Kuramı ve Edebiyat Olarak Hayat'la beraber okumayı değiştirebilir... Bakhtin'in kuramı, esneklik sonrasında dönem hayat olup olmadığını merak etmeye başlayan edebiyat eleştirmenlerine yeni bir umut verdi. David LodgeMikhail Bakhtin, insan bilimleri alanındaki en önemli Sovyet düşünceleri ve yirminci yüzyılın en büyük edebiyat kuramcısıdır.Tzvetan Todorov Tanıtım Metni