Kaşgarlı Mahmut

Kaşgarlı Mahmut onbirinci asırda yaşamış büyük bir Türk alimidir. Devrin Türkçesinin büyük ve harika bir lügatini yazmıştır. Divanü Lügat-it-Türk adını taşıyan bu eserin bugün içinde bulunduğu yerde bir tek yazma nüshası vardır. O da İstanbulda Fatih Millet Kütüphanesi'nde Ali Emir-i kitapları yer almaktadır. Kaşgarlı Mahmudun diğer eserleri maalesef ele geçmemiştir. İlk devletin kuruluş düzeni bu yana, sıkı sıkı ya milli diline bağlı kalan Türk dünyası, 5. asırdaki yazılı abideleriyle ortaya çıkmış, Türk diline milli bir devler dili hakimiyeti temin etmiştir. Daha milattan önce ikinci asırda, milli bir şairi ile tanınan Orta Asya Türkleri, komşuları bulunan kuvvetli Çin medeniyetinin baskısına ve durmadan devam eden savaşlara rağmen ana dillerini işleyerek onu yazmayı dili, edebî dil haline getirmeyi başarmışlardır. 5. asır Yenisey ve çevresinin Kırgız Türklerine ait kitabeleri ile, daha sonraki Orhun kitabeleri, bu çağ Orta Asya Türklüğünün, tarihi vesikalar diliyle konuştuklarını ortaya çıkarır. Hatta matbaa kurarak Türk dilli, Orhun hurufatlı kitapların baskısını dahi temin olmuyor. Bu suretle, Orta Asya'nın göbeğinde yerleşmiş ve diğer milletlerle geniş temasta bulunmuştu olan Türkler, müşterek ana yurt etrafında, karma medeniyet kaynaşmasında dahi dillerini muhafaza etmiş ve komşularına bir çok yeni şeyler aşılamışlardı. Orhun kitaplarının yalnız Türk milletine mahsus bir tarihî hitabe olmayıp, Türk komşularına da Türk geçmişi ve milli Türk dilim aşılamaya faydası bir vesika olması, bugün artık şüphe kalmamıştır. Tarih yazma ve devlet sırrını öz vatandaşına devretme geleneğini kuran bu âbideler olsaydı bile elimize geçmemiş olsaydı, belki bugün Kaşgarlı Mahmudun Divanü Lügat-it-Türk adlı eserine de ihtiyaç duyulmamış olacaktı. Bunlarla Türkün hükümranlığının kapsadığı çeşitlilikte, 1500 yıl önce, milli bir dilde yazı yazma zarureti mevcut olup meydana gelmektedir. Zaman zaman bu milli bir gelenek haline getirilerek, Türklerin yerleştikleri, devlet kurdukları, hatta konup göçtükleri bütün sahalarda devam ettirilmiş, Türk dilli medenî abidelerin türeyişini sağlamıştırTanıtım Metni