Köy Enstitülü Bir Şair: Mehmet Başaran'ın Şiir Dünyası

"Kırk bin köyün en kötü durumdakilerin birinden Başaran. Kendi yağıyla kavrulmuş insanların ağlaması üzerindeydi.Başaran şiire dersten kaçıp gelenlerden yoktu. Bu tatlı belâyı başına ne zaman sarmıştı bilmem, ama bir zamanda, parayı söktüğü kadar bir zaman da çıraklık devresini geçirmiş, sorumsuz ressamânelikten dumanlı şiirden kurtulmuştu. Eyuboğlu - Şair Başaran "Yalın, lirik, toplumcu bir şiir. Konularının köyde yaşadığı, köyün durumundaki alınışları, kırsal görüntüler, bu şiirlerin farklılaşmış. Mehmet Başaran'ın, konuşma yerindeki tutkulu bir anlatım tonu var. En temalarından biri (Talip Apaydın'ın bazı şiirlerinde olduğu gibi) lirik, bir yaşama sevgisi. Türkülerden yararlanıyor. Giderek daha güncel özellikleri kapsayan toplumcu bir şiire yöneldi." Ataol Behramoğlu – Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi“Başaran'ı bundan iki sene önce [1944'te] tanınmıştım. O dönem şiiri hep eski kalıplar içinde söylüyor, o kalıpların gelişmiş sıcaklıkların pek çakamıyordu. İki seneden beri bu esaretten oldukça kurtuldu. Vezinle kafiyenin dışında sadece şiire kalmıştı. Hazıra konmak istemeyen şair, yeni söylemekyişler, yeni mutluluklar arıyordu. Bu bulmak onu daha çok ustalaştıracak, titizliğini daha keskin bir hale getirecek. Edebiyat tarihlerinde yer bul(a)mayan Başaran, araştırmacılar tarafından tozlu kitap raflarına hapsedilen ve mecmuaların açılmamış sayfalarında hatırlamayı bekleyen bir şairdir. Aynı zamanda bir köy çocuğu olan Başaran, Köy Enstitüleri ile tanışmasıyla tanışmasıyla başlayan şiir hayatı Köy Enstitüleri Dergisi, Yücel, Varlık ve Yeni Ufuklar gibi Cumhuriyet devri Türk şiirlerini okurdan elden gelen yayınlarda şiirlerini yayımlayarak devam ettirir. Müstakil olarak 12 farklı şiir kitabı olan Başaran'ın şiirleri köy gerçeğini yazınsal dünyaya yayılır. Bu kitap en büyük özelliği Başaran'ın şairliği üzerine yapılan ilk çalışma olması. Kitapta Başaran'ın hayatına dair umumi bilgiler yanı sıra onun sanat anlayışına odaklanmakla birlikte Başaran'ın şairliği ve şiirleri detaylı bir şekilde incelenmiş ve şiirlerine analitik bir bakışla yaklaşılmıştır. Ayrıca onun mecmualarında kalan bazı şiirleri de okuyucuyla paylaşılmıştır.