Kültürel Bellek : Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik

Toplumların belleğini, kendi geçmişlerini hatırladıkları biçimlerini kimlik sorunuyla birlikte dağıtan bu kitap, ayrıntılı olarak incelenenlere temel açıklamalar sunuyor. Uluslararası bir şeye sahip bir Mısırolog olan Jan Assmann, uygarlığın derin geçmişinden açıklanan açıklamalarla insanlığın yarattığı toplumsal oluşumlara ışık devam ediyor. Yazar Eski Mısır'ı, Mezopotamya uygarlığını, İsrail'i ve Antik Yunanistan'ı karşılaştırmalı olarak incelediği bu oyunun toplumsal belleğinin temel özelliklerine, farklı biçimlerine ve araçlara yönelik ayrıntılı çözümlemeler sunuyor. Bir hatırlama ve geçmişle iletişim aracı olarak tanımlanmış yazı, Assmann'a göre toplumun belleğine de yeni olanaklar sunarak toplumsal dönüşümlerde merkezi bir rol oynuyor. Assmann yazının bu rolünü açıklarken “kanon” ve “klasik” kavramlarıyla birlikte yazı sistemlerinin ayrıntılarıyla yer alıyor. Assmann uygarlık sorununun kökenisel ve yapısal açıklamalar getirirken, Batı merkezci görünümün uzak duruyor, ama öte yandan Antik Yunanistan'ın resmi düşüncesi ve Batı uygarlığının kökenini oluşturulmuş tezini kendi araştırma alanından açıklamalarla geri yüklüyor. Kültürel Bellek, daha önce yayımladığımız Connerton'un Toplumlar Nasıl Anımsar ve Jacoby'nin Belleğini Yitiren Toplum adlı kitaplarıyla birlikte “toplumsal bellek” başlığı altında toplanabilecek bir bütünlük oluşturuyor. Bu kitaplardaki toplumsal bellek sorunları, hem unutmama hem de veriyi unutma ve “hatırlanan”ın veri görünümünün ele alan verileri sunmuş. Elinizdeki kitabın ortaya çıkardığı ilişkiler açısından, yazı dışı araçları inceleyerek Toplumlar Nasıl Anımsar adlı kitapla aynı çizgide. Assmann bu bilgileri incelerken, yazıya dayalı hatırlama biçimlerini muhafazakle kalarak, bu sorunu beş-altı bin yıl gerilere giderek yazılı kültürlerin başlarındaki temel oluşumların ortaya çıkışına yönelik tezler geliştiriyor. Konusuna yapısalcı bir gözle yaklaşan Assmann, toplumsal hatırlamanın gerçeği ne kadar yansıtıldığıyla, geçmişle bağları ne kadar iyi yaptığıyla ilgilenmiyor. Ama Türkçe baskıya yazılan önsözde kendiliğinden de devam ettiği gibi, hatırlama mekanizmalarını çoğaltan toplumsal gerilim ve sürelere neden olan daha serinkanlı bir gözle bakmayı sağlıyor. Bu kitap, Türkiye gibi toplumsal belleğin kendine özgü yanları bulunan bir ülkede prototip bir analizini vermese de günümüze kadarki tartışmalarımıza yeni bir boyut sunuyor. Tanıtım Metni