Milliyet Nazariyeleri ve Milli Hayat

Milliyet Nazariyeleri ve Millî Hayat, Gökalp'in Türkçülüğün Esasları adlı eserinden bir yıl önce kaleme almayı, bununla birlikte Mehmet İzzet, en çok Ziya Gökalp ekolünün bir devam ettiricisi olarak kabul edilmiştir. Oysa ikimizi değiştirmenin ilmî ve felsefî tavırları birbirinden farklıdır. Hilmi Ziya Ülken, ilim ve fikir adamlarını iki temel gruba ayırıp biri için Gökalp'i, diğeri için de İzzet'i örnek gösteriyor. Ona göre Gökalp, sürekli hızla fiil ve hareket haline ulaşmak üzere yumuşak, bunları inşa ile asla yetinmeyen, parçaları tek tek telkin ve tatbik etmek isteyen, hatta hareket mecburiyetiyle aralıklı teferruatlı olarak işlemekten bile vazgeçmek, kanaatinin iman halinde çalışması için her ifade şekli ve aracına ulaşmak, telkininin kuvvetinin temini için az çok dogmatik olmak zorunda kalan birdir. Mehmet İzzet ise, tam bir teorisyendir. Onun nazarında bütün değerinde aksiyonda değil fikirdedir. Ve bir ressamın işiyle, vehmiyle onun üzerinde uzun süre çalışması gerekiyor. Kamu yararını üretme zamanı yoktur. Üretildiği eserin ikinci elden fiile indirilmesini bekliyoruz. Tefekkürün temel özelliği olan tenkit performansını kaybetmemek için süratle fiile inen dogmalardan kaçınır. Türk milliyetçiliği tarihinde son derece özgün bir yerde oturan Milliyet Nazariyeleri ve Millî Hayat'ın politikleşen Türk milliyetçilerinin nezdinde hak ettiği ilgiyi görmemesinin temel nedeni budur. İşin aslına bakılırsa ciddi bir Gökalp eleştirisi olarak da okunabilecek eser, ilimden ödün vermeme, felsefî sorgulamaları ve vardığı sonuçta unutulmuş gibidir. Oysa felsefî idealizmden alınmış temelle milliyet fikrine yeni bir ufuk açan İzzet, milliyeti sığ bir politika aracı veya gündelik hayat görüşülmek üzere çıkararak ona geniş bir idealizm mânâsı kazandırmıştır. 1923'te eski harfli ilk yayımından sonra 1969'da ve 1981'de Ötüken Neşriyat tarafından iki defa yeni harflerle basılan Milliyet Nazariyeleri ve Millî Hayat'ın bu 4. neşrinde, Mehmet İzzet ve eseri hakkında eksiksiz bir derleme sunulmaya çalışılmış, dolayısıyla Mehmet İzzet'i daha iyi ve şümullü anlamanın yolu açılmıştır. Bu bağlamda, Mustafa Şekip'ten, Hilmi Ziya'ya, Sadreddin Celal'den ZF Fındıkoğlu'na, Nurettin Hazar'dan Levent Bayraktar'a pek çok kalem sahibi Mehmet İzzet Şartnameleri kitaba “ek”lenmiş, ayrıca Yahya Kemal Taştan tarafından bir Mehmet İzzet Bibliyografyası da hazırlanmıştır.Tanıtım Metni