Mustafa Abdülhalik Renda - Hatırat

Abdülhalik Renda'nın hatırası, dağılmakta olan imparatorluğun, kurtuluş mücadelesinin ve yeni kurulan Cumhuriyet'in malî ve idarî kaidelerine dair birinci yaşlı tanıklığıyla ilk kez okurların dikkatine sunuluyor. “Kalemiyeden mülkiyeye” doğru bir dönüşüm sağlayan Osmanlı devlet bürokrasisinin genel özeti, ömrü aksâ-yı garbından aksâ-yı şarkına mülkî idareyle geçen bir devlet adamı, ve Cumhuriyet'in sivil mimarlarından Mustafa Abdülhalik Renda, Balkan Savaşı'nda memleketi Yanya'nın başlangıcından sonra Preveze üzerinden İstanbul'a hareket ederken hissettiğiklerini almaktına almak üzere: “Çanakkale'ye gelinceye kadar ıstırabımdan belli oluyor. Ati hakkında bir türlü karar veremiyordum.İstanbul'a hareket ederken Anadolu'nun ortasında bir yer bularak ailemi hemen nakletmekti.Doğduğum gün teneffüs edildiğimden beri vatan havasını değiştiriyordum. Yüzüme çökmüş olan umutsuzluk havası dağıldı. "Abdülhalik Bey Maliye Vekâleti'ne geldiği zaman Hazine'nin borçları her türlü intizamını kaybetti idi. Abdülhalik Bey Maliye vekilliğini yeteneği altın ay sonra Hazine'nin bir vaadini eline alan alacaklı, o vaad iç ve dış bankalarda sağlam bir bono gibi değerlendirebiliyordu. Bir daha görebiliyorum ki,ne ve intizamına güvenilen bir Maliye vekili altın dolu kasa sözü kadardır." - İsmet İnönü "Bu devlet ve siyaset adamı kariyerinin en yüksek merhalesi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'nda ise insanî ve siyasî olgunluğunun en değerli semerelerini gerçekleştiriyorlar. TBMM teşrii, tutum ve ahlak bakımından Mustafa Abdülhalik Renda gibi tam manasıyla bir başkan görmemişti. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu "Mustafa Abdülhalik Bey, gerçek hayatta eşine pek az rastlanacak kadar mükemmel bir insan, iyi bir vatandaş, aile babası, devlet memurudur. Hayatını onun kadar olanlara göre düzenleyenler ve bulere noktaya noktaya bağlı kalabilenler." - Ahmet Emin Yalman Tanıtım Metni