Osmanlı'da Çok Eşlilik Tartışmaları

Türk demokrasi tarihindeki bir dönüm noktası olan II. Meşrutiyet Dönemi'nde her türlü düşünce basın yayın organları aracılığıyla kendini îfade etme imkanı bulmuştur. İslâmcı, Türkçü, Batıcı, Sosyalist akımların tartışmaya katılmasıyla yeni fikirler üretilmiş, ülkenin içinde yer alan insanlara, toplumsal sorunlara çözüm aranmıştır. Bu tartışmaların biri de taaddüd-i zevcât meselesidir. II. Meşrutiyet döneminde tartışılan meseleleri ve sorunları anlayabilmek için öncelikle Meşrutiyeti hazırlayan nedenler tarihi ve toplumsal temeller incelenmelidir. I. Dünya Savaşı öncesinde, kaos dönemi diyebileceğimiz kritik bir dönemde, böyle bir Sorunun tartışılması ilk bakışta çok anlamlı olmasa da, Tanzimat'tan itibaren Krizin incelendiği tarih başlangıçlarına inildikçe, batılılaşma kapsamında hareketlerin devam eden kültürel değişiminin bir parçası olduğu ortaya çıkıyor ve gelişme daha da anlamlı bir hal alıyor; Batılılaşma ve modernleşme devletleşmeye başlayan Tanzimat Dönemi'ne ve Tanzimat kapsamında yapılan Batılılaşma faaliyetlerine kısaca değinildi. Daha sonra II. Meşrutiyet Dönemi ve önemi üzerinde durularak bu dönemde ortaya çıkan fikir akımları da tanıtıldı. Zira taaddüd-i zevcât tartışmaları bu fikir akımlarına üyelerin üyeleri tarafından değerlendirilmişti. Bu nedenle fikir akımları kapsamında taaddüd-i zevcât konusunu tartışan dönemin seçkin ûleması ve entelektüel camiasının fikri alt yapılarını ve beslendikleri menbağları tanıtmak maksadıyla biyografilerine yer verildi. Ayrıca bu ilim ve fikir adamlarının taaddüd-i zevcât ile ilgili makalelerini yayımladıkları yayın organları da kısaca tanıtılarak Meselenin özüne ulaşılmaya çalışıldı. İkinci bölümde; taaddüd-i zevcât'ı reddeden ve kabul etmeyen Batıcı, Türkçü ve İslamcı kişilerin serbest bırakılması, bunlara yapılan itirazlar, sunulan bilgiler ve verilen yanıt delilleri sunuldu. Daha sonra Taaddüd-i zevcât tartışmaları bir hedefe ulaştı mı? Bu hedefe ulaşmada hangi kişilerin faaliyetleri önemli oldu? Hukûk-i Aile Kararnamesi'nin kapsamı ne idi ve ne derecede etkili oldu? Taaddüd-i zevcât yasaklanabildi mi ya da bir sınırlamaya tabi tutuldu mu?” Bölümlere kısaca cevap verilmeye çalışıldı.