Osmanlı Devlet Teşkilatında Reisülküttablık (XVIII. Yüzyıl)

Reisülküttâblık, onun çağrıştırdığı manaya uygun olarak bir grup kâtibin yönetimi şeklinde ortaya çıkmış bir müessesedir. Osmanlı devlet teşkilatının merkezî yönetim organı olan Divân-ı Hümâyûn'un, mâliye istisnaki bürokrasisini yürüten bu kâtipler “Dîvân-ı Hümâyûn kâtibi” olarak anılmakta ve nişancıya bağlıydı. Reisülküttab, Bâbıâli'nin oluşumu sırasında nişancının yönetimin hassas önem kazanmaya başladı ve yönetim en üst düzey bürokratları tarafından ortaya çıktı. Doç. Dr. Recep Ahıshalı'nın Osmanlı Devlet Teşkilâtında Reisülküttâblık (XVIII. Yüzyıl) isimli eseri XVIII. yüzyıla odaklanarak yeniden ülküttâblığın sürdürülmesi bu dönüşüme ve artan önemine dikkat çekmektedir. Üç ana bölümden oluşan bu çalışma, XVIII. yüzyılda reisülküttâblığın devlet teşkilatında ve Osmanlı kültür hayatındaki yerine odaklanılmaktadır. İlk iki bölüm reisülküttâbların XVIII. yüzyıldaki büyüme prosedürü, menşeleri, tayin, az veya yükselmelerinde rol oynayan faktörler, reisülküttâblığa bağlı kalemler ile reisülküttâbın iç işleri ve dış işlerdeki genel kapsamlıca incelenen yazar, reisülküttâbın devlet teşrifatındaki yeri de son olarak ele almaktadır. En başta Divân-ı Hümâyûn'da piyasaya sürülen kanunnameler, fermanlar ve benzeri konuların yazıya dökülerek nişancının yönetimi altında tamamlayıcı reisülküttâblık makamı, ilerleyen yıllarda projelerle üremeyle diğer devletlerle yapılan yazışmalardan sorumlu hâle geldi. Buna mukabil reisülküttâblığın Osmanlı bürokrasisindeki öneminin giderek değişmesi ve nihayet bu makamdaki kullanıcıların dışişlerinde üstlendiği görevlerden dolayı bu görünüm daha baskın hâle gelmiş ve nihayet ismi önce Umûr-ı Hariciye Nezâreti'ne çevrilmiş daha sonra Hâriciye Nezâreti ismiyle bürokrasideki yolculuğuna devam etmiştir. Reisülküttâblıktan Hariciye'ye Osmanlı İmparatorluğu'nun dünyaya açılan kapısı; dış işlerinin tarihî serüveni bu kitapta…Tanıtım Metni