Özgür Bir Toplumda Bilim

Bilim düşmanı! Akıl düşmanı! Anarşist!...Feyerabend, 1975 yılında yayımlanan Yönteme Karşı isimli yapısıyla bu ve benzeri suçlamalara yönelik aynı zamanda geniş bir tartışmayı da başlatıyordu. Elinizdeki Özgür Bir Toplumda Bilim'de ise bir yandan Yönteme Karşı'nın başlatılmış olduğu bu tartışmayı tekrar ele alarak daha da tanıtımte, öte yandan da bilim alanı tezleri toplumsal kısıtlama da daraltarak genişleterek özgür bir toplum bilimin ve bilim adamının rolünün ne olması tartışılmaktadır. Feyerabend'e göre bilim, son iki yüzyıllık kamaştırıcı başarılarına rağmen ne hakikatin tılsımlı anahtarıdır ne eksiksiz akılsaldır ne evrensel yöntem ve usullere bağlıdır ne kusursuzdur ne de her zamanın insanın gözüne hakimnadır. Bilimin kontrol edilebilir sınırlarının aşılması, bilim felsefesinin evrensel olduğunu iddiaların oranları, kurallara ve usullere uymamasına, bilimde akılsallık ya da standart yöntemlere sunulan canavarlardan uzak konumlara, kısacası yaratıcı ve kültürel çoğulluktan yana oluşuna varılır. Toplumdaki diğer geleneklerden (ideolojilerden) hiçbir ayrıcalık olmaması gereken Batı bilimi, dünyanın onun yerinde rakipsiz bir egemenlik kurmuştur. Ama bunun nedeni aklın varlığı ya da içsel fayda değil; devletle bütünleşerek bütün diğer kültürleri, değerleri, yöntemleri, usulleri, akıl dışı, bilim dışı ilan vererek yok olmak. Rakipsiz bırakan zafer her zaman yozlaştırıcıdır. Bilimin hakikat değişimi tekelci rejimi (tıpkı bir zamanların din üyeleri gibi) geçiş kapısı haline getirmiş aydınlar da toplumun içinde bulunabilir, hangi doğru olup olmadığı konusunda fetva veren, genel ne olması bildiriliyor, hakkında hükümde oldukları denetimler dışında kalmayı başaran ayrıcalıklı bir ideolojinin savunucuları haline dönüşmüşlerdir. Bu tekel, Batı toplumlarında hem bilimin kendisi hem de demokrasi için bir tehdittir. Özgür bir toplum arzulanıyorsa bilim adamlarının çalışmalarının halkın denetimine açılması gerekirse, devletle bilim de ayrılmalıdır. Feyerabend'in bu yapıtını kırmak yalnızca bilimin kusursuzluğu görüşlerine karşı önyargılarınıza indirilen yetkin ve güçlü darbelere tanık olarak kalmayacaksınız; Tanzimat'tan bu yana pozitivist bilim adamı bağnazlıkla dinsel bağnazlık arasındaki çatışmanın içine sıkışıp kalmış Türkiye'de, bu soruna, yok eğitimden ve kopyacılıktan uzak; Çoğulcu, özgürlükçü ve özgün çözümler bulma yönleriki arayışlara katkıda bulunabilecek sınırsız kışkırtıcı bollukla karşılaşacaksınız. Tanıtım Metni