Payitaht Bir İngiliz Tüccar

Birçok hanedan için politik ve ekonomik çalkantılarla geçmiş 17. yüzyılın ikinci yarısında, zengin olma hayali taşıyan bir tüccar olan Dudley North, Osmanlı topraklarına adımını atar. Dokuz yıl süren serüveni sonucu –ki bu sürenin önemli bir kısmı İstanbul'da, Pera'da geçmiştir- 17. yüzyıl için önemli sayılabilecek bir servet biriktirir ve anavatanı Londra'ya döner. Daha sonra "Efendim" başlık adı olan Dudley North burada da boş durmaz, ticari faaliyetlere ek olarak siyasi arenada da çocuk gösterir ve tarihsel olaylara ilişkin günlükleri yazmaya başlar. İktisadi ilişkilerin tarihi süreçleri “Bırakınız, yapsınlar.” ayrıntıları belli belirsiz mırıldanmaya başlayan iktisatçılardan ilkidir, Sir Dudley. Bu nedenle, bununla ilgili araştırma yapan İngiliz bilişim tarihçileri, onu daha çok İngilizlerin bilgilerini incelemeyi denediler, bu teorik tartışmaların başından sonuna kadar çalışanlarsa onu ya 17. yüzyılda faaliyet göstermiş bir işletmeyi ya da Levant ticaretini öğrenebilmişlerdir. Ancak esasında, klasik iktisadın erken kurucularından biri olarak literatürde korunabilir.Sir Dudley North'un hayatı ve eserleri, 17. yüzyıl Osmanlı'sını okumak için de pek değerli birer kaynaktır. Levant'a tüccar yapısıyla adım atmak için gözlemleri, notları ve çözüm tavsiyeleri çağdaş seyyahlardan oldukça farklılık arz eder. Yalnız bu tarafla yani Osmanlı siyasi, ekonomik ve sosyal dokusuna dair pek çok önemli gözlemleri sonucu bile incelenmeyi hak eder. Fakat bunun ötesinde Sir Dudley North; çok cihetle gelir iki milletin içinde yaşamış, iki farklı ekonomik düşüncelerin tezatlıklarını veya benzerliklerini sayesinde gözlemleyebildiğimiz nadide bir örnektir.