Rus ve Ermeni Kaynakları Işığında Ermeni Sorunu Ortaya Çıkış Süreci 1678 - 1914 - Azerice

Ermeni Sorunu setinin ilk kitabı olan bu incelemenin Azerice baskısı olan bu kitap; gün raporu çıkmamış Rus arşiv belgeleri ve Ermeni kaynaklarıyla ayrıntıların bilinmeyen özellikleri ortaya çıkıyor. 1915 yılındaki Ermeni olaylarının doğru bir şekilde analiz edilebilmesi, ancak konunun tarihî arka planının anlaşılması ile mümkün olabilir. Bu mümkün, 1678-1914 tarihleri ​​arasında Ermeni Sorununun değişken dağılımı ilk elden kaynaklara para verir.****Məlum olduğu kimi, tarixi hadisə ve proses yalnız bir dəfə baş verir, lakin siyasi şəraitə uyğun olaraq zaman-zaman yenidən işlem ve ona müxtəlif cür qiymətlər verilir. Ən dəhşətlisi isə olmayan hadisədən uydurma tarixin kuraştırılmasıdır. Bir başkası “tarixçilər”inin uyumduqları “erməni soyqırımı” məsələsidir.Türkiyə əleyhinə zararlı məqsədlər üçün istifadə olmayan “erməni soyqırımı”nın ne oldu? “Erməni məsələsi” deyilən məsələ necə meydana gelmiş çıxmışdır? “Erməni məsələsi”ni ortaya atmaqda böyük dövlətlərin məqsədləri nədən ibarət olmuşdur? Bu və ya çok sayıda məsələlərin ən mötəbər arxiv materyalleri ve sənədli mənbələr əsasında araşdırılması mühüm elmi ve aktuallıq kəsb edir.Tarixi mənbələr sübut edir ki, uydurma “erməni məsələsi” deyilən məsələ böyük dövlətlər tərəfindən Osmanlı dövlətinin parçalanmasını nəzərdə tutan “Şərq məsələsi”nin tərkib hissəsi kimi düşünülmüş və müəyyən siyaset halına giydirilmiştir. Bu durumun ortaya çıkışına ve büyük miktarlarda dövülmelerine rağmen, Rusiya'nın önemli bir özelliği var. onların elmi dövriyyəyə gətirilməsi, dərindən öyrənilməsi ve ümumiləşdirilmiş nəticələrin çıxarılması tarixçilərin qarşısında dayanmakta olan vəzifələrdən biridir.Türkiyə tarixçiləri bu problemə süt çokxlu araşdırmalar aparmış ve dəyərli əsərlər yazılmışlar. Seyit Sertçelikin “Erməni məsələsi: ortaya çıxış sürəci. 1678-1914” əsəri özünəməxsus yer tutur. Moskva ve Sankt Peterburq arşivlerinin materyalleri bu şekilde yazılmış bu problemin mahiyyətinə ve təkamülünə günlük tarixi gerçəklikləri üzə çıxarmağa imkanı verdiyindən əhəmiyyətlidir. Xarici dillərə tərcümə edilərək nəşr olunan belə əsərlərin sayəsində məsələ ilə maraqlanan şəxslər erməni tarixçilərinin yazılanqlarının arasında kalanlar vardır. əsərin Azərbaycan dilində nəşrini faydalı hesab edir ve müəllifi Prof. Dr. Seyit Sertçelikə yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram.Prof. Dr. Musa Qasımlı Tanıtım Metni