İslam'ın Laik Tercümesi

2010 yılından bu yana, İslami din eğitimi sekiz Alman federal eyaletinde resmi olarak okul müfredatına girdi. Ancak, İslam'ın egzotik, yabancı ve "Öteki" olarak görüldüğü seküler, rasyonel ve teknik Alman eğitim sisteminde Müslüman öğrencilere İslam'ın nasıl öğretileceği sorusu, büyük bir didaktik ve pedagojik tartışmayı tetikledi. Ancak tüm tartışmalara ve literatüre rağmen, İslam'ın Batı kültürüne nasıl aktarılacağı sorusu büyük ölçüde cevapsız kaldı. Bu soruyu yanıtlamaya çalışan Kemal İnal, İslam gibi bir dinin öğretilerini, değerlerini ve kavramlarını, Habermas'ın postmetafizik ve postseküler din kuramı aracılığıyla Batı'nın rasyonel ve seküler gündelik yaşamına aktarmanın mümkün olup olmadığını analiz ediyor ve tartışıyor. İnal, incelediği Alman İslam dini ders kitaplarında pek çok liberal değerin (saygı, hoşgörü, “Öteki”ni tanıma, uzlaşma kültürü, insan hakları, çoğulculuk ve çokkültürlülük) didaktik ve pedagojik olarak yer aldığını ileri sürüyor ve İslam’ın seküler dile nasıl aktarıldığını Habermasçı bazı kategoriler (ahlaki davranma, özne olma, iletişimsel eylem, “Öteki”nin temsili, öz-düşünümsellik, rasyonel akıl yürütme) üzerinden analiz ediyor. Öte yandan yazar, çevirinin çeşitli kategoriler (telkin, indirgeme, ideal tek dünya tasarımı, köklü bütünlük, pedagojik düzey, iki ayrı dünya) bağlamında başarısız olduğu veya sorunlu olduğu bazı noktaları tartışarak, İslami değer ve kavramların seküler zihne aktarımını yoruma, eleştiriye ve sorgulamaya tabi tutmadan eleştirel bir bakış açısıyla incelemektedir. Sonuç olarak İnal, İslami tezlerin rasyonel örüntüler aracılığıyla seküler yaşamın çeşitli kural, değer ve sorunlarına aktarılmasının çeviri yoluyla mümkün olduğunu savunmakta, ancak bu çevirinin çok sayıda örnek metinle sorunsuz olmadığını ortaya koymaktadır. Töz Yayınevi olarak bu çalışmanın, Türkiye'de ve Almanya'da din ve sekülerizm/laiklik üzerine yürütülen tartışmalara pedagojik açıdan ve farklı bir bakış açısıyla bakma fırsatı sunacağına inanıyoruz. Zorunlu din dersleri, seçmeli din dersleri, yeni müfredatlar, okullardaki tarikat ve cemaatlerin faaliyetleri gibi konuların yoğun olarak tartışıldığı günümüzde, bu çalışmanın demokratik ve rasyonel bir sistemde dinin yeri, işlevi ve kapsamının ne olması gerektiği konusunda yeni fikirler üretmede faydalı olacağını umuyoruz.