Tanzimat Sonrası Yayıncılık ve Roman

'Modernite ürünü çatışan iki modern kimlik yaratmıştır: tüketimcilik ve vatandaşlık. Tüketimcilik metalara bağlanmayı ve bencil bireyselliği içerir. Vatandaşlık ise, kolektif olana bağlılığı ve kolektif olan için sorumluluk duymayı. Osmanlı modernleşme sürecinde, Tanzimat'tan sonra, çatısız bu iki modern kimliğin ön plana çıktığı bir yaklaşım benimsenmiştir. Bu nedenle Yeni Osmanlılar ve onlara yakın yazarlar, Tanzimat bürokratlarının aşırı tüketimci ve topluma karşı sorumluluğusuz çalışmalarda eleştirilmişlerdir. Yazarların bu eleştirileri, romanlarında muhteşem karakterler yaratmalarına neden olmuştur. Bu karakterlerden belki de en önemlisi, Recaizade Mahmut Ekrem'in Araba Sevdası romanındaki, aşırı tüketimci bireyin Bihruz Bey'dir. Ancak ondan önce Ahmet Mithat'ın, Felâtun Bey ile Râkım Efendi romanında, tüketimcilerin Felâtun Bey'in karşısına çıkarıldı: çevrelere karşı sorumlu, çalışkan, üretken ve insanlara bağlı ve aynı zamanda Batılı değerlere sahip olan Râkım Efendi, Yeni Osmanlılar'ın hayatta kalmak isteyen 'vatandaş' tipini temsil etmektedir. Her iki yazarın düşüncelerinin Aydınlanma düşüncelerinin etkisi ile birlikte, Recaizade Mahmut Ekrem'in Rousseau'nun saklandığıne çok daha yakın olduğu yerde. Tanıtım Metni