Tarih İlminin Usulü

II. Meşrutiyet Dönemi'nde Târih-i Osmânî Encümeni'nin durumu (1909) ile beraberlik modern geçmişinin başlangıcı kabul edilmektedir. Modern ve kayıtlı esaslara dayalı bir tarihselliğin ve önemli temel yapı taşlarından biri olan tarihsel metodolojidir. Bu alanda ilk orijinal ve özet derlemelerden birisi, Birinci Dünya Savaşı yıllarında İstanbul Darülfünunu'nda ortaya konmuştur. Alman Şarkiyatçısı Johannes H. Mordtmann'ın (1852-1932) Usûl-i Târih ve Târih Tatbikâtı adı altında 1915-1916 eğitim yılında verilen derslerin notlarından oluşan İlm-i Usûl-i Târîh adlı eseri, günümüz Türkçesi ile tarih hesaplaması literatürüne yeniden kazandırılmıştır. Tarihin akışı, kökeni, tarifi, konusu, kullanılabilirliği, amaç ve türler gibi konuların yanında, tarihî yayınların sınıflandırılması, tarihteki usul, kaynaklar ve belgeler ve son olarak tenkit (kritik) gibi konuların işlendiği bu kitap, kayıtlı ilklerinden bulunması oldukça büyük bir toplanmaya sahiptir. Yusuf Akçura: “Tarihî edebiyatımızda bir misli daha bulunan bu orijinal eser, pek değerlidir. ... Tarihle mütevaggıl veya tarih tedrisiyle zaman arkadaşların 220 küçük sayfalık bu kitaptan birer tane alabilmeleri elzemdir, inanıyorum ki. Tanıtım Metni