Türk Tarihinde Savaş Esirleri

Hayvan taşımacılığında kullanılan yük trenleriyle önce toplama kamplarına sonra esaret hayatlarını sürdürecekleri ana kamplara gönderilen Türk esirler, yollar boyunca birçok olumsuz durumla karşı karşıya kalıyor. Giyim, yiyecek ve içme suyu açısından sefaletin yaşanan bu yolculuklar sırasında birçok Türk esir, tifo ve dizanteri gibi hastalıklardan dolayı ölmüşlerdir. Sağ kalanlar ise gittikleri esir kamplarında yaşam mücadelesi vermişlerdir. Rusya içlerine gönderilen Türk esirlerin toplama kamplarından biri olan Bakü'deki Nargin Adası, yaşam koşullarının en ağır olduğu toplama kamplarından biridir. “Yılanlı Ada” olarak bir Nargin Adası olarak, susuzluktan kaynaklanan toksiken haşerelerin kol gezdiği, camsız barakaları ve güvenilir binleri bulan esiriyla insanların kötü anlarından biri olarak tarihteki yerde almıştır. Genel zaferler ve kayıplar artışında değerlendirilen savaşlarda devletler, şehitler ve gaziler üzerinden bir tarihyazımı merkezlerindeki esirler, çoğu göz ardı ediliyor. Hâlbuki onun savaşta çatışma sırasında veya sonrasında rakip tarafından ele geçirilerek gözaltında canlı gruplar tarafından ele geçirilerek, az veya çok bir esaret hayatı yaşıyorlar. Esir alınanlar veya esareti yaşamak zorunda kalanlar bu savaşların belki de en görülebilen emin olmayanlarından biridir. Artık onlar ne ölüdürler ne de tam anlamıyla kişilerin parçalarının bir parçasıdırlar. Siyasi-askeri tarih yazıcılığında genel olarak odaklanıldığından, sadece mağlupler için değil galipler için de söz konusu olan esaret, tâlî bir mevzu olarak değerlendirilmiş ve diğer konuların gölgesinde kalır.“Esir kimdir?” sorunun insanın merkeze alınmasıyla ilgili cevap verildiğinde konunun ne denli dramatik olduğu görülmektedir. Şalat ki esirler, esaretin zillet ve hiddeti içlerini kemiren, savaş törenlerini yüklenen ve çoğu da nisyana mahkûm edilen insanlardır. Esaret, basit bir tutsaklık hadisesi veya hürriyetin tahdidi olarak değerlendirilecek kadar sıradan bir mevzu değildir. Farklı etnik ve dini kökenden gelen esirlerin yaşadıkları ortada, bizzat müşahedelerine dayanıklı değerli bilgileri kayıt etiketine göre, hatta ihtidâ ederek esaretleri sona erdiğinde idari, sosyal ve kültürel hayata çok önemli katkılar sağladıkları da bilinen. Savaş esirleri sadece milletlerarası hukuk değil aynı zamanda insanlığın evrensel de bir parçası olarak ortaya çıktı. Esir/esaret biraz da mahcubiyet sağlayabilmek için bu konularla ilgili çok fazla yayına ulaşılamamaktadır. Bu alanda bulunanları doldurmak üzere yapılan bu başarı, Türk tarihinde savaş esirleri, akademisyenler/uzmanlar tarafından birçok açıdan incelenmeye devam ediyor. Tanıtım Metni