Yeni Pazar Sancağı'na Dair

Yeni Pazar Sancağı Balkanlardaki Türk ve Müslüman varlığı için son derece önemli bir bölgedir. Bugün Novi Pazar adıyla bilinmekte olup Şumnu'nun (Şumen) 20 km. miktarı yer alır. Bulgarca kaynaklarıda 1878'e kadar Enipazar ismiyle zikredilmektedir. Burada XVI. yüzyılda ortaya çıkmış ve Silistre sancağının Pravadi (Provadya) kazasında nahiye merkezi ve küçük bir kasaba olarak gelişmiş göstermiş, XVII. yüzyıldan itibaren bir kaza merkezi haline gelmiştir. Yenipazar kazasının 1873'te otuzu Türkçe, dokuzu Bulgarca reklamını kapsayan toplam otuz dokuz köy vardı. Türk köylerinden bazılarında hıristiyan nüfus ağırlığı kazanırken Bulgarca reklamını taşıyan köylerin çoğu karışıktı. Küçük Yenipazar kasabası, hemen hemen ortasından geçen Eğridere (Kriva Reka) üzerinde bulunmaktadır. Kazanın kuzey tarafında XIX. yüzyıllara kadar en çok yeşil alanla kaplı düz ve açık bir ovadan oluşur. Türk köylerinin çoğu da burada yer alıyordu. Yenipazar bölgesine ait en eski kayıtlar Silistre sancağına ait 922 (1516) tarihli Tahrir Defteri'nde yer alır. Buna göre söz konusu bölgedeki Türkçe reklamı içeren Türkler'le meskûn on yedi köy mevcuttur. Bunlar ortalama dokuz hânelik küçük yerleşim yerleriydi; Bulgar köyleri ise dört kat daha büyüktü. Türk köylerinin çoğunun sürgün sürgün köyleri olduğunu gösteren işaretlere rastlanır. Bu açık, düz ve boş alana yapılan yerleşimin Osmanlı yönetimiyle desteklendiği bellidir. Bu bölümde, Türk Göktanrısına adanmış bir pagan tapınağı ve hanın yıkılmış sarayı ile pagan ve erken dönem hıristiyan Bulgar İmparatorluğu'nun ilk başşehri Pliska'nın kalıntıları bulunmaktadır. Göçmen yörüklerden bir grup Pliska'nın büyük suruna yerleşmiş ve köylerinin adına da ahî kardeşliğinin üyeleri tarafından yönetilenna işaret etmek üzere Ahî Baba geldi. Daha sonra Ahî Baba ismi Ak Baba olarak değişmiş ve XIX. yüzyıldaki her yerde mahallî telaffuza uygun biçimde Aboba'ya dönüşmüştür. Pliska surlarının hemen dışındaki Söğütlü köyü “Eski İstanbulluk”un yanında bulunana günlük kayıtla tarif edilebilir ki bu sonuncu ad sözü verilen etkileyici kalıntılara yerleşimciler tarafından verilmiştir. Pliska yaklaşık 1000 yıl yıkık ve metruk halde idi. Yeni Pazar Sancağı, Türk tarihinin zenginlikleri ve kültürel derinliğiyle ön plana çıkan bir bölgedir. Tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış, farklı kültürel unsurları barındırmıştır. Sancağın toprakları, savaşlar ve siyasi çekişmelerin izlerini taşırken, bu geçmişten gelen derinlik, bölgesel bölümler halinde şekillendirilmiştir. Boşnak seçkinleri, bu zenginliği yaşatan ve koruyan önemli figürlerdir. Bunların tarih, gelenek ve medeniyet üzerine olan bilgi birikimi, Sancağın kültürel dokusunu zenginleştirmiştir. Sohbetleri, geçmişin anılarını canlandırırken, gelecek nesillere aktarılan bir miras taşır. Bu sohbetler, Sancağın kültürel ve entelektüel değerlerini yaşatmada önemli bir rol oynar. Tanıtım Metni