Yorum ve Aşırı Yorum

Yorum ve Aşırı Yorum, Umberto Eco'nun Cambridge'de yaptığı 1990 Tanner Konferansları'na dayanıyor. Eco'nun yorum sınırlarının değerlendirdiği, başka bir ifadeyle yorumun arttığı “artıyor” yorum olduğunu belirlemeye çabaladığı konferansın üçına, diğer üçü birer konuşmayla karşılık vermiş, Eco dördüncü ve son konferansında onların katkılarını ve itirazlarını yanıtlamıştı. Diğerleri ise romancı ve eleştirmenler Christine Brooke-Rose, edebiyat kuramcısı Jonathan Culler ve filozof Richard Rorty'ydi. Eko önce geleneksel bir bakışla yorumdaki hermetik süreci gözden geçirir. Zamanın hermetik yaklaşımı, yorumun sonsuzluğunda, sürekli akıp giden anlamın ele geçirilemeyeceğine hükmeder. Bununla birlikte bazı modern yorum anlayışları arasında paralellikler vardır, özellikle yapıbozumun metni açık uçlu bir evren gibi görerek, yorumcunun onda sonsuz iç detayları keşfedebileceğini öne sürdüğünü belirtmeniz gerekir. Yorumun mutlaka bir sınırı, bir coğrafyanın olması gerektiğini düşünen Eco, üçlü bir kavram zemini üzerinden konuya yaklaşır: Yazarın politikası (intentio auctoris), okurun niyeti (intentio lectoris) ve merkezi noktadan (intentio operis). Yazarın niyetini belirlemek çok zor ve çoğu zaman inceleme açısından önemsizdir. Rorty'nin deyişiyle “metni ne kaydedip kendi amacına hizmet eder hale sokan” okurun hedefi de nihai bir çözüme ulaştığınıza göre, geriye dönük bilgiye ulaşır. Eco'ya göre politikalar, “Örnek Okur”u öğretmektedir. Örnek Okur, metinden uygun verileri alarak bir yoruma ulaşır. Birden çok yorum imkanı olsa bile, yazılı kurgusu belli yorumların “aşırı artışları” olduğu ortaya çıkıyor. Örnek Okur, parça-bütün ilişkisini sürekli göz önünde bulundurarak, bir yoruma ulaşıyor. Bu yorumda “Empirik Yazar”ın umutları ve fırsatları son derece umut verici. Eco, kendi yapıtlarından da örnekler vererek, savlarını kanıtlamaya çalışıyor. Tanıtım MetniYorum ve Aşırı Yorum, yorumu ona dönük yeniden düşünmemiz için önemli ipuçları sunuyor; metin-yazar, metin-okur ilişkisini, özerk bir yapı olarak metni, anlamı ve anlamanın yollarını yöntemlerilıca düşünmemizi sağlıyor. Tanıtım Metni